تشخیص بیماری با آزمایش خون

هر چند وقت یکبار باید آزمایش‌های معمول خون را انجام دهیم؟

پزشک معمولاً به شما توصیه می‌کند که افراد سالم نیز حداقل یک بار در سال آزمایش خون بدهند. اما اگر علائم خاص و غیرطبیعی مانند خستگی زیاد، افزایش وزن یا لاغری غیرمعمول دارید لازم است در فواصلی آزمایش را تکرار کنید.

اگر دارویی مصرف می کنید یا رژیم خاصی را شروع کرده اید برای بررسی روند تاثیر آن روی بدن خود، نیاز است هر چد وقت یکبار آزمایش خود را تکرار کنید. به علاوه آزمایش خون منظم می‌تواند علائم هشداردهنده تقریباً هر بیماری را زود تشخیص دهد. بسیاری از بیماری‌های قلبی، ریوی و کلیه را می‌توان با آزمایش خون تشخیص داد.

 
برخی از آزمایشات معمول خون کدامند؟

شمارش کامل خون (CBC)

پانل شیمی (متابولیک اساسی)

تیروئید

آزمایش مواد مغذی برای سطوح مواد مغذی حیاتی مانند آهن یا ویتامین B

 
آیا برای تمام آزمایشات خون لازم است ناشتا باشیم؟

ناشتا بودن به مدت ۸ تا ۱۲ ساعت به این دلیل است که مواد خوراکی می توانند دقت نتایج آزمایش را به دلیل افزایش موقت سطح خون در بدن تغییر دهند. اما تمام آزمایشات نیاز به ناشتا بودن ندارند و تنها ناشتا بودن در تعدادی از آنها رایج است:

آزمایشات کلسترول – آزمایشات قند خون- آزمایشات عملکرد کبد- آزمایشات عملکرد کلیه – پنل متابولیک اساسی – آزمایشات گلوکز باید به صورت ناشتا انجام شوند.

 
چه بیماری هایی به وسیله آزمایش خون مشخص می شوند؟

آزمایش شمارش کامل خون:

یک آزمایش معمول شمارش کامل خون (CBC)، سطح گلبول‌های سفید خون، گلبول‌های قرمز خون و پلاکت‌ها را نشان می دهد. اجزای مهم اندازه گیری شده توسط این آزمایش شامل شمارش گلبول‌های قرمز خون، هموگلوبین و هماتوکریت است. اگر نتیجه غیرطبیعی باشد ممکن است مشکلات زیر وجود داشته باشد:

کمبودهای تغذیه‌ای مانند ویتامین B-6 یا B-12 – کمبود آهن- مسائل مربوط به مغز استخوان- التهاب بافت- عفونت- شرایط قلبی- سرطان

آزمایش متابولیک اولیه:

یک پانل متابولیک اولیه (BMP) میزان ترکیبات خاصی در خون مانند : الکترولیت‌ها- کلسیم- گلوکز- سدیم- پتاسیم

دی اکسید کربن- کلرید- نیتروژن اوره خون (BUN)- کراتینین

برای آزمایش متابولیک اولیه باید حداقل هشت ساعت قبل از خونگیری ناشتا باشید. نتایج غیر طبیعی ممکن است نشان دهنده بیماری کلیوی، دیابت یا عدم تعادل هورمونی باشد.

آزمایش متابولیک کامل:

یک پانل متابولیک کامل (CMP) مربوط به عملکرد کبد و شامل تمام اندازه گیری‌های BMP و پروتئین‌ها و مواد اضافی مانند:

آلبومین- پروتئین کل- قلیایی فسفاتاز (ALP)- آلانین آمینوترانسفراز (ALT)- آسپارتات آمینوترانسفراز (AST)- بیلی روبین است. سطوح غیرطبیعی نیز می‌توانند شرایط زیر را نشان دهند، مانند:

بالا بودن سطح قلیایی فسفاتاز ALP: انسداد مجاری صفراوی- سیروز- التهاب کیسه صفرا- سنگ صفرا- هپاتیت- بیماری پاژه

پایین بودن سطح ALP: اختلالات متابولیسم استخوان- جراحی قلب- سوء تغذیه- کمبود mentzinc- بالا بودن سطح آلانین آمینوترانسفراز ALT: سیروز- هپاتیت- سرطان کبد

بالا بودن سطح آسپارتات آمینوترانسفراز (AST): سیروز- شرایط قلبی- هپاتیت- مونونوکلئوز

بالا بودن سطح بیلی روبین: تخریب غیر طبیعی گلبول‌های قرمز خون ( همولیز) – واکنش‌های جانبی دارویی– انسداد مجاری صفراوی– سندرم ژیلبرت– هپاتیت

پایین بودن سطح بیلی روبین، AST، ALT جای نگرانی ندارد.

آزمایش چربی خون:

در آزمایشات چربی خون، سطح دو نوع کلسترول بررسی می شود:

لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL) یا کلسترول خوب : مواد مضر را از خون شما خارج می‌کند و به کبد کمک می‌کند تا آنها را به زباله تبدیل کند.

لیپوپروتئین با چگالی پایین (LDL) یا کلسترول بد : می‌تواند باعث ایجاد پلاک در عروق شما شود و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.

آزمایشات تیروئید :

تیروئید، یک غده کوچک در گردن است و به تنظیم عملکردهای بدن مانند خلق و خو، سطح انرژی و متابولیسم کلی کمک می‌کند. آزمایش عملکرد تیروئید، میزان عملکرد تیروئید و واکنش آن به هورمون‌های خاص را بررسی می‌کند و شامل پارامترهای زیر است:

تری یدوتیرونین (T3) همراه با T4: این فاکتور ضربان قلب و دمای بدن شما را تنظیم می‌کند.

جذب رزین T3 (RU) این میزان چگونگی اتصال هورمونی به نام گلوبولین متصل به تیروکسین را اندازه گیری می‌کند.

تیروکسین (T4) همراه با T3 این متابولیسم و ​​نحوه رشد شما را تنظیم می‌کند.

هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) این به تنظیم سطح هورمون‌های ترشح شده توسط تیروئید کمک می‌کند.

نتایج عادی این آزمایش را باید با توجه به نرمال ذکر شده توسط آزمایشگاه بدست آورید چرا که بازه مشخص شده توسط هر آزمایشگاه متفاوت است.

سطوح غیر طبیعی این هورمون‌ها می‌تواند نشان دهنده شرایط متعددی، مانند سطح پایین پروتئین، اختلالات رشد تیروئید و سطح غیر طبیعی تستوسترون یا استروژن باشد.

نشانگرهای آنزیم قلبی:

آزمایش آنزیمهای قلبی شامل تست هایی است که میزان این آنزیمها و پروتئینهایی را در خون اندازه گیری میکند که افزایش آنها نشان دهنده آسیب رسیدن به بافت قلب است. این آنزیمها عبارتند از:

کراتین فسفوکیناز (CPK)

کراتین کیناز (CK)

تروپونین I (TnI)

تروپونین  T (TnT)

هنگامی که قلب دچار صدمه ای مانند حمله قلبی می شود، آنزیم های خاصی را آزاد می کند. این آنزیم ها نشانگرهای زیستی هستند که به پزشکان می گویند که قلب فرد آسیب دیده است. اما توجه داشته باشید این آنزیم ها تنها در قلب وجود ندارند بنابراین برای تشخیص بیماری قلبی نیاز به آزمایشات تکمیلی وجود دارد.

آنزیم ها پروتئین هایی هستند که توسط بدن تولید می شوند تا واکنشهای شیمیایی خاص در بدن را تسریع کنند.

آنزیمی که معمولاً برای تایید وجود آسیب در عضله قلب اندازه‌گیری می‌شود، کراتین‌کیناز (CK) است. انواع مختلف CK در عضلات قلبی و در عضلات اسکلتی یافت می‌شوند. دقیق‌ترین شاخص آسیب قلبی، فرمی از CK معروف به CK-MB است.

آزمایش بیماری‌های مقاربتی:

بسیاری از بیماری‌های مقاربتی (STDs) را می‌توان با استفاده از نمونه خون تشخیص داد. کلامیدیا- سوزاک- تبخال- ایدز سیفلیس از جمله ی این بیماری هاست. آزمایش خون همیشه درست بعد از ابتلا به عفونت دقیق نیست. به عنوان مثال، برای عفونت HIV، ممکن است لازم باشد حداقل یک ماه منتظر بمانید تا آزمایش خون بتواند ویروس را تشخیص دهد.

آزمایش انعقاد

آزمایش‌های انعقادی میزان لخته شدن خون و مدت زمان لازم برای لخته شدن خون را اندازه گیری می‌کند . منظور از لخته شدن در ورید یا شریان است که میتواند کشنده باشد و جریان خون در مغز، قلب یا ریه‌ها را مسدود کرده و باعث حمله قلبی یا سکته مغزی شود. به عنوان مثال می‌توان به آزمایش زمان پروترومبین (PT) و آزمایش فعالیت فیبرینوژن اشاره کرد.

لوسمی میلوئید حاد منبع معتبر- خونریزی بیش از حد (هموفیلی)- ترومبوز-شرایط کبدی- کمبود ویتامین Kاز جمله این آزمایشات هستند.

آزمایش سرمی DHEA-sulfate :

این آزمایش میزان زیاد یا پایین بودن غدد فوق کلیوی را اندازه گیری می‌کند. در مردان، DHEA به ایجاد ویژگی‌هایی مانند رشد موی بدن کمک می‌کند. در زنان، سطوح بالا می‌تواند باعث ایجاد ویژگی‌های معمول مردان مانند موهای زائد بدن شود. بنابراین سطوح پایین در نتیجه آزمایش زنان و سطح بالا در آزمایش مردان طبیعی است.

آزمایش پروتئین واکنشی C

سطوح بالای CRP نشان دهنده التهاب به دلایل مختلف، از جمله التهاب شریان- عفونت- بیماری التهابی روده (IBD)- بیماری قلبی- روماتیسم مفصلی- لوپوس- سرطان است.

بنابراین آزمایش خون می تواند یک تصویر کامل از میزان سلامتی شما و راهنمایی برای تغییر یا ادامه ی سبک زندگی وتغذیه باشد. توصیه می شود سالانه یکبار انجام آزمایش خون را فراموش نکنید.